JR’ın Başdöndürücü Eiffel’i

Seylan Kandak

Sanat işinin videosu için :

Fotoğraf ve video medyumlarıyla iş üreten sokak sanatçısı JR, Mayıs ayının 18’ini 19’una bağlayan gece, hızlı bir çalışmayla, Covid kısıtlamalarının kaldırıldığı ilk günün sabahında, Paris şehri sakinlerini yine şaşırttı. Uzun süredir sanatsal aktivitelerden uzak kalmış takipçilerine bu sürpriziyle mutluluk saçtı.

Paris’te en güzel Eiffel Kulesi manzaralarından biri Trocadero Meydanı’ndan izlenir. Restoranlarla çevrili meydanın kule tarafındaki bölümünde, şu an müze ve sergi alanı olarak kullanılan Le Palais Chaillot yapıları arasından, Eiffel Kulesi baştan aşağı önünüze serilir.

JR, yeni projesi için, işte bu sembolleşmiş görüntüyü alıp, bambaşka bir manzaraya dönüştürmüş. Bu işi gerçekleştirirken sanatçının çalışma prensibi, seçtiği mekanı, fotoğraf basılı büyük posterlerle kaplayarak devasa bir kolaj oluşturmak. Bunu yaparken, bir yandan da kolajda yer alan görüntünün perspektifiyle mekanın perspektifinin örtüşmesine dikkat ediyor. Bu sayede belli bir açıdan manzaraya bakıldığında bir göz yanılsaması oluşuyor. Hatta gerçek dünyanın üzerine gerçek olmayan bir öğenin yerleştirilmesiyle artırılmış gerçeklik oluşuyor.

Güncel sanatın en eğlenceli karakterlerinden biri olan JR, bu kez karşımıza başdöndürücü bir manzarayla çıkıyor. Eiffel kulesinin ayakları sağ ve soldaki yarlara tutunmuş, altındaysa derin bir uçurum var. Uçurumun yarattığı boşluktan, sanki akıyor gibi görünen trafiği izliyoruz. JR yine başımızı döndürüyor. Önümüzde oluşan görüntünün yarısının yerleştirme olduğunu bilmemize rağmen manzaranın yarattığı boşluk hissinden kaçamıyoruz. Sanatçı ve ekibi, görüntüyü değiştirebilmek için hem panoramik olarak dikine yerleştirilmiş bir panoyu, hem de onun uzantısındaki zemini, fotoğraflarla kaplıyor. En yüksek noktasından birinci kata kadar gerçek Eiffel Kulesi’ni ve gökyüzünü, daha aşağı baktığımızda ise sanatçının fotoğraf çalışmasını görüyoruz.

JR’ın diğer işleri gibi, Eiffel manzarası da tamamen izleyicilerin ellerine teslim ediliyor. Bu işten bahsederken in-situ yerleştirme ve geçici sanat tanımlarını yapabiliriz çünkü çalışma yerleştirileceği mekan için tasarlanmış ve burada hayata gerçirilmiş. Sergi süresince sanatseverler veya sevmeyenler bu meydanda yürüyecekler, dans edecekler, fotoğraf çekecekler, isterlerse bir parça fotoğraf baskısı söküp sahiplenecekler. Sanat böylece izleyicilerin ayakları altında, ellerinde, hava şartlarının da yardımıyla kısa sürede yokolup gidecek. İnsanlar eğlenecek, sorgulayacak, beğenecek, belki de sinir olacak ama en çok tartışacak. İnsan eliyle yaratılıp ortaya koyulmuş, kullanım amaçlı olmayan bir üretim, tartışılmaya başlandığı anda sanat amacına ulaşmış demektir. JR her projesinde bunu başarıyor.